Sonsuz Yankılar Kozmolojinin Kozmik Senfonisi

• Kozmoloji
• Büyük Patlama Teorisi
• Esneyen Kainat
• Karanlık Madde ve Karanlık Enerji
• Çoklu Kainat
• Kozmolojinin Geleceği
• Kozmoloji ve Din
• Kozmoloji ve Felsefe
• Mevzuyla İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Antet	Hususiyet
Kozmoloji	Evrenin ve onun kökeninin incelenmesi
Yankı	Bir sesin tekrarı
Sonsuzluk	Sonsuz yahut süresiz olan bir şey
Bakış açısı	Bir şeye bakmanın bir yolu
Senfoni	Orkestra için bir müzik bestesi

II. Kozmoloji

Kozmolojinin zamanı, kainat anlayışımızın zamanla iyi mi evrildiğinin incelenmesidir. Geniş ve kompleks bir alandır, sadece birkaç temel döneme ayrılabilir.

Antik Yunanlılardan Orta Yüzyıl’a kadar olan ilk devre, felsefi spekülasyona güvenilmesiyle karakterize edildi. Yunanlılar evrenin ilk modellerini geliştirdiler, sadece bunlar ilmi kanıtlardan ziyade deney ve matematiğe dayanıyordu.

Rönesans’tan Aydınlanma Çağı’na kadar olan ikinci dönemde ilmi kozmolojinin yükselişi görüldü. Astronom Nicolaus Copernicus, Dünya’nın Güneş çevresinde döndüğünü öne sürdü ve bu model ondan sonra Galileo Galilei tarafınca doğrulandı.

Üçüncü devre, 19. yüzyılın sonlarından günümüze kadar olan dönemde çağdaş kozmolojinin gelişimi görülmüştür. Albert Einstein, evreni büyük ölçekte tahmin etmek için bir çerçeve elde eden genel görelilik teorisini geliştirmiştir.

Günümüzde kozmoloji gelişen bir inceleme alanıdır ve bilim adamları kainat ile alakalı devamlı olarak yeni şeyler öğrenmektedir. Artık evreni birkaç on sene ilkin olası olmayan şekillerde gözlemleyebiliyoruz ve bu, evrenin zamanı ve geleceği ile alakalı yeni bir anlayışa yol açtı.

Büyük Patlama Teorisi

Büyük Patlama Teorisi, Evrenin erken gelişimi için geçerli olan kozmolojik modeldir. Evrenin bir zamanlar oldukça sıcak ve yoğun bir durumda bulunduğunu ve o zamandan beri genişleyip soğuduğunu ileri devam eder. Büyük Patlama Teorisi, Evrenin genişlediği gözlemine ve Evrenin bir zamanlar oldukça daha ufak olduğu varsayımına dayanır. Büyük Patlama Teorisi, hafifçe elementlerin bolluğu, kozmik mikrodalga arka plan radyasyonu ve Evrenin büyük ölçekli yapısı dahil olmak suretiyle oldukça muhtelif kozmolojik gözlemleri açıklamada oldukca başarı göstermiş olmuştur. Sadece, Büyük Patlama Teorisi ile alakalı hala cevaplanmamış bir takım sual vardır, örnek olarak Büyük Patlama’ya neyin sebep olduğu ve Büyük Patlama’dan ilkin ne olduğu şeklinde.

IV. Esneyen Kainat

Esneyen kainat, çağdaş kozmolojideki en mühim ve köklü keşiflerden biridir. ilk başlarda 1920’lerde Edwin Hubble tarafınca önerildi ve o zamandan beri oldukça muhtelif gözlemlerle doğrulandı. Esneyen kainat, evrenin kökeni ve evrimi için biri olan ilmi model olan Büyük Patlama teorisinin mühim bir parçasıdır.

Evrenin genişlemesi karanlık enerjinin gücü tarafınca yönlendirilir. Karanlık enerji, evrenin enerji içinde ne olduğunun ortalama %70’ini oluşturduğu kabul edilen esrarengiz bir enerji biçimidir. Karanlık enerji iyi anlaşılmamıştır, sadece evrenin hızlanan genişlemesinden görevli olduğu düşünülmektedir.

Evrenin genişlemesinin bir takım mühim kararı vardır. Birincisi, evrenin devamlı olarak büyümüş olduğu demektir. Bu, galaksiler arasındaki mesafelerin giderek daha da büyümesine yol açar. İkincisi, evrenin genişlemesi, evrenin devamlı olarak soğuması demektir. Bunun sebebi, evrenin genişlemesinin galaksilerin birbirinden uzaklaşmasına niçin olması ve uzaklaştıkça onlardan gelen ışığın kırmızıya kaymasıdır. Kırmızıya kayma, fer dalgalarının gerilmesidir ve uzak galaksilerden gelen ışığın, galaksiler bizlerden uzaklaşmasaydı olduğu için daha kırmızı görünmesine yol açar.

Evrenin genişlemesi, günümüzde astronomlar tarafınca hala incelenen büyüleyici ve mühim bir olgudur. Evrenin genişlemesi ile alakalı daha çok şey öğrendikçe, evrenin zamanı ve evrimi ile alakalı daha iyi bir seka kazanacağız.

V. Karanlık Madde ve Karanlık Enerji

Karanlık madde ve karanlık enerji, evrendeki en esrarengiz ve büyüleyici olgulardan ikisidir. Evrendeki madde ve enerjinin ortalama %95’ini oluştururlar, sadece onlar ile alakalı oldukça azca şey biliyoruz. Karanlık madde görünmezdir ve ışıkla etkileşime girmez, bu da onu incelemeyi oldukça zorlaştırır. Karanlık enerji, evrenin genişlemesinin hızlanmasına yol açan esrarengiz bir kuvvettir.

Karanlık madde ve karanlık enerjinin ne olduğu ile alakalı birçok kuram var, sadece hiçbiri hemen hemen kanıtlanmadı. Birtakım bilim adamları karanlık maddenin atomlardan oldukça daha ufak parçacıklardan oluştuğuna inanıyor. Ötekiler karanlık maddenin kara deliklerden yahut öteki egzotik nesnelerden oluştuğuna inanıyor.

Karanlık enerji, karanlık maddeden bile daha gizemlidir. Bilim adamları karanlık enerjiye neyin sebep bulunduğunu yahut özelliklerinin ne işe yaradığını bilmiyorlar. Birtakım bilim adamları karanlık enerjinin bütün evreni kaplayan yeni bir alan türü olduğuna inanıyor. Ötekiler ise karanlık enerjinin uzayın kendisinin bir özelliği olduğuna inanıyor.

Karanlık madde ve karanlık enerjinin incelenmesi oldukça etken bir inceleme alanıdır. Bilim adamları bu esrarengiz fenomenler ile alakalı daha çok informasyon edinmek için muhtelif teleskoplar ve öteki araçlar kullanıyorlar. Ümit, karanlık madde ve karanlık enerjiyi anlayarak evreni ve içerisindeki yerimizi daha iyi anlayabileceğimizdir.

6. Mevzuyla İlgili Sıkça Sorulan Sorular

* Kozmoloji nelerdir?
* Eko nelerdir?
* Sonsuzluk nelerdir?
* Bakış açısı nelerdir?
* Senfoni nelerdir?

VII. Kozmolojinin Geleceği

Kozmolojinin geleceği, alabileceği birçok değişik ihtimaller içinde yöne haiz, geniş ve kompleks bir mevzudur. Kozmolojinin karşılaşmış olduğu en acele sorulardan bazıları şunlardır:

• Karanlık madde ve karanlık enerjinin doğası nelerdir?
• Kainat iyi mi başladı?
• Evrenin kaderi nelerdir?

Bu soruları cevaplamak, yeni ve yenilikçi gözlemsel ve kuramsal araçların yanı sıra evrene dair mevcut anlayışımızı sorgulama isteğini gerektirecektir. Sadece, potansiyel ödüller büyüktür, şu sebeple kozmolojiye dair daha derin bir seka, gerçekliğin doğasına dair yeni içgörülere yol açabilir.

Kozmoloji ve Din

Kozmoloji ve din yüzyıllardır iç içe geçmiştir. Birçok kültürde, evrenin yaratılışı tanrısal bir fiil olarak görülür ve dini inançlar çoğu zaman kozmosun enginliğini ve karmaşıklığını tahmin etmek için bir çerçeve sağlar. Son yıllarda, bilim adamları ve ilahiyatçılar iki emek harcama alanı içinde ortak bir zemin bulmaya çalıştıkça, kozmoloji ve dinin kesiştiği noktaya olan alaka artmaktadır.

Kozmoloji ve din arasındaki diyalogda araştırılan temel konulardan bazıları vakit ve mekanın doğası, evrenin kökeni ve kozmik düzende insanların rolüdür. Hala birçok ihtilaf alanı olsa da, kozmoloji ve dinin evrenin gizemlerine tamamlayıcı içgörüler sağlayabileceği giderek daha çok kabul görmektedir.

Bu kısımda, kozmoloji ve din arasındaki diyalogdaki birtakım temel temaları inceleyeceğiz. İki alan arasındaki tarihsel ilişkiye bakarak başlayacağız ve arkasından önümüzdeki birtakım modern zorlukları ve fırsatları tartışacağız.

Ek olarak kozmoloji ve dinin birbirini iyi mi etkileyebileceğini ele alacağız ve bilim ile itikat arasındaki boşluğu kapatabilecek yeni bir diyalog türünün potansiyelini araştıracağız.

IX. Kozmoloji ve Felsefe

Kozmoloji ve felsefenin uzun ve iç içe geçmiş bir zamanı vardır. Antik dünyada, Platon ve Aristoteles şeklinde filozoflar evrenin doğasını açıklamaya çalışan kozmolojik teoriler geliştirdiler. Orta Yüzyıl’da, Thomas Aquinas şeklinde Hristiyan filozoflar Allah’nın varlığını ispat etmek için kozmolojik argümanlar kullandılar. Çağdaş çağda, Immanuel Kant ve Albert Einstein şeklinde filozoflar kozmoloji anlayışımıza mühim katkılarda bulundular.

Günümüzde kozmoloji ve felsefe sıkı sıkıya iç içe olmaya devam etmektedir. Filozoflar, gerçekliğin doğası, Allah’nın varlığı ve insan hayatının amacı ile alakalı soruları yanıtlamak için kozmolojik teorileri kullanmakla ilgilenmektedir. Kozmologlar, evrenin daha kapsamlı ve doğru modellerini geliştirmelerine destek olmak için felsefi içgörüleri kullanmakla ilgilenmektedir.

Kozmoloji ve felsefe arasındaki ilişki kompleks ve devamlı gelişen bir ilişkidir. Sadece, bu iki disiplinin birbirlerine sunabileceği oldukça şey olduğu açıktır. Kozmoloji, filozoflara gerçekliğin doğası ile alakalı yeni bakış açıları sağlayabilirken, felsefe kozmologların evrenin daha titiz ve tutarlı modellerini geliştirmelerine destek olabilir.

S1: Kozmoloji nelerdir?

Kozmoloji, evrenin bir tüm olarak incelenmesidir. Kökeni, evrimi ve yapısının incelenmesini kapsar.

S2: Büyük Patlama Teorisi Nelerdir?

Büyük Patlama Teorisi, evrenin iyi mi başladığına dair biri olan ilmi teoridir. Evrenin ortalama 13,8 milyar sene ilkin sıcak, yoğun bir durumda başladığını ve o zamandan beri genişlediğini belirtir.

S3: Karanlık madde ve karanlık enerji nelerdir?

Karanlık madde ve karanlık enerji, evrenin hacminin ve enerjisinin çoğunu gerçekleştiren iki esrarengiz bileşendir. Teleskoplar tarafınca görülemezler ve yalnızca görünür madde üstündeki kütle çekimsel etkileriyle var oldukları tanınmaktadır.